Πέμπτη 12 Μαΐου 2016

Δεν φτάνει πια η Αλληλεγγύη

Ελαιώνας 4-5-2016

Καθώς ξεφορτώναμε το αυτοκίνητο από τα ζωγραφικά είδη,μια ομάδα αντρών μας πλησίασε. Ήθελαν να τους δώσουμε πράγματα. Μας έδειχναν φωτογραφίες των παιδιών τους.Προσπάθησα να τους εξηγήσω για ποιο λόγο είχαμε έρθει στον Ελαιώνα. Επέμεναν. Αισθανθήκαμε άβολα. Μετά ήρθαν και άλλοι και άρχισαν να διαπληκτίζονται μπροστά μας. Απομακρυνθήκαμε. Tους είδαμε από μακριά να χτυπιούνται.

Χθες είχε τελείως διαφορετική εικόνα ο Ελαιώνας. Υπήρχε πολύ έντονη κινητικότητα. Μέσα υπήρχε πολύς κόσμος στην αναμονή. Υποθέτω πως ήταν καινουργιοι πρόσφυγες που ήρθαν να εγκατασταθούν. Στην είσοδο μας έπιασαν άντρες θυμωμένοι. «Πεινάμε. Δεν έχουμε φαγητό. Δεν έχουμε ρεύμα. Δεν έχουμε νερό να πλυθούμε. Γιατί μας φέρονται έτσι;».
Ζήτησα συγγνώμη. Kαι έφτασα στο σημείο να απολογούμαι για τις αποφάσεις της κυβέρνησης της χώρας μου. «Ι am sorry my friend. Δεν ξέρω τι μπορώ να κάνω για να σε βοηθήσω”.

1700 άτομα αυτή τη στιγμή φιλοξενούνται ενώ η χωρητικότητα είναι 700.
Σε διπλανό χώρο γίνονται εργασίες για την προέκταση των κοντέινερ.

Ωστόσο υπάρχει φαγητό και υπάρχει συνέπεια σε αυτό από τους υπεύθυνους. Τρια γεύματα και ενδιάμεσα σνακ. Τα προβλήματα με το ρεύμα και το νερό  είναι γεγονός λόγω της προέκτασης του καμπ και τις εργασίες που γίνονται. Καταλαβαίνω τον θυμό τους όμως. Για πόσο μπορεί να αντέξει ένας άνθρωπος με κρουασάν, με φακές και πένες με ντοματόζουμο; Μια ζωή σε αναμονή για πόσο αντέχεται;

Στον παιδότοπο εξαφανίστηκε το μοναδικό τραπέζι που υπήρχε την περασμένη εβδομάδα. Απλώσαμε χαρτί μέτρου στο πάτωμα και πάνω εκεί κάτσαμε και ζωγραφίσαμε όλοι μαζί. Η πρώτη ομάδα με τα 40-50 παιδιά λειτούργησε καλά . Ήρθαν και άλλα στη συνέχεια. Έχασα το μέτρημα. Χάθηκε ο έλεγχος . Το χαρτί ποδοπατήθηκε, οι μαρκαδόροι χάθηκαν. Προσπαθήσαμε εμείς της ομάδας και με τη βοήθεια κάποιον παιδιών να δείξουμε πως τα υλικά θα πρέπει να τα αφήσουν για την επόμενη φορά. Μάταιο. 

Δεν θυμάμαι να είχα δει ποτέ στον Ελαιώνα τόσα πολλά παιδιά. Τα 100 κουλουράκια που ειχε φτιάξει η μαμα μου για να τα κεράσουμε, δεν έφτασαν. Ούτε οι καραμέλες που είχε φέρει η Αγγελική. Δημιουργήθηκαν εντάσεις ανάμεσα στα παιδιά. Οι γραμμές ήταν αδύνατο να διατηρηθούν. Παιδιά ποδοπάτησαν άλλα παιδιά για μια καραμέλα Πάντα φέρναμε κεράσματα. Ποτέ δεν είχαμε εντάσεις.. Περίμεναν υπομονετικά. Έπαιρναν με σύνεση και πρόσφεραν και στους φίλους τους. 
Όμως είναι προφανές πως αυτοι οι άνθρωποι έχουν φτάσει στα όριά τους. Αυτά τα παιδιά εχουν χάσει τα όριά τους. Διεκδικούν πλέον τα δικαιώματά τους και πολύ καλά κάνουν. Η χώρα αυτη δεν είναι προετοιμασμένη για να τους εξασφαλίσει μια ζωή που θα σέβεται αυτά τα δικαιώματα.
Εκεί ανάμεσα στην ολιγωρία και στο χάος, είναι οι άνθρωποι που προσφέρουν ότι εχουν. Χρήματα, τροφή, χρόνο, προσοχή. Για μήνες το κάνουν. Κάποιοι ακόμα και καθημερινά.

Αισθάνθηκα σήμερα πως εμεις όλοι είμαστε οι αποδέκτες του βάρους της ζωής αυτων των ανθρώπων. Δεν είναι η πρώτη φορά που η ενσυναίσθηση βάρεσε αδιέξοδο. Αναρωτήθηκα για πόσο καιρό θα μπορουμε ακόμα να το κάνουμε αυτό. Δεν είναι πλέον δημιουργική απασχόληση παιδιών. Ένας εθελοντής παιδαγωγός δεν μπορεί να σηκώσει το βάρος της ζωής, των ψυχικών αλλα και των φυσικών αναγκών, 100 ή 200 παιδιών που έχουν ζήσει ακραία ανέχεια και πόλεμο.
Δεν μπορεί και δεν είναι η δουλειά του να σηκώσει αυτο το βάρος.
Και από την άλλη αυτο το κίνημα αλληλεγγύης, έχει αρχίσει να δημιουργεί μια κακή κουλτούρα ανάμεσα στους πρόσφυγες. Αυτην την κουλτούρα της είχα δει και στην Αφρική.
Ένα χέρι απλωμένο.Προς τον δυνατό.Ένα χέρι να διεκδικήσει λίγη περισσότερη ευημερία από τον δυνατό και τον πιο πλούσιο Δυτικό. Κακή κουλτούρα αυτη.
Όταν η αλληλεγγύη προσφέρεται αποκλειστικά γύρω από τα υλικά αγαθά δημιουργεί εξάρτηση. Ο δυτικός της αλληλεγγύης θα καλύψει τις ανάγκες του φτωχού που έρχεται απο τον αναπτυσσόμενο κόσμο. Δεν ειναι καλό πράγμα. Δημιουργεί υποτέλεια. Εξάρτηση.
Μπορείς να του αποδώσεις όποιο ιδεολογικό αφήγημα θελεις. Αλλά η ουσία ειναι μια. Η εξάρτηση ανθρώπων από ανθρώπους..
Τους μήνες της προετοιμασίας μου για την Αποστολή στη Ρουάντα, άνθρωποι ειδικοί σε θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων μας είχαν τονίσει:" Μην δίνετε υλικά αγαθά . Τα υλικά αγαθά δημιουργούν εξαρτήσεις. Κατασκευάζουν κοινωνικές τάξεις.Δώστε ή διεκδικείστε υποδομές που θα βοηθήσουν τη ζωή αυτών των ανθρώπων να εξελιχθεί θετικά".
Θα μου πεις, δεν θα του δώσω τροφή αφού πεινάει; Θα του δώσεις.
Αλλά δεν αρκεί αυτό όταν δεν γίνονται τα υπόλοιπα.
Και θα ξαναπώ για άλλη μια φορά αυτό που δεν καταλαβαίνουν όσοι έχουν αποδώσει ένα πολιτικό και μεσσιανικό χαρακτήρα στο «κίνημα της αλληλεγγύης»:
Οι πιέσεις, οι παρεμβάσεις, οι διεκδικήσεις,οι λύσεις, θα έπρεπε αυτην τη στιγμή να είναι μόνο θεσμικές.Μόνο.
Και το μήνυμα αυτό να ακούγεται καθαρά χωρίς να μπερδεύεται με άλλα ιδεολογικά μηνύματα ή διεκδικήσεις.
Μόνο.
Μόνο.


Ένα αγόρι που το λένε Μοχάμεντ

Και όσο το προσφυγικό ξεθωριάζει και γίνεται άλλη μια καθημερινότητα, τόσο χάνεται και εκείνος ο πρώτος ηρωισμός του να «σώζεις» ανθρώπους. Είναι εκείνη η κούραση βλέπεις, που σε κυριεύει. Όμως κάπου εκεί ανάμεσα στο Σχιστό, στο Ελληνικό στον Πειραιά, στα Εξάρχεια και στην Κυψέλη, συναντάς εκείνα τα μικρά αγόρια και τα μικρά κορίτσια που μπορούν και συγκλονίζουν την ύπαρξή σου. Κι εκεί που λες πως θα είναι το τελευταίο μεσημέρι  που επιστρέφεις κομμάτια από τη δουλειά , και που αρπάζεις 2 φέτες ψωμί και μια τυρί, που ξαναμπαίνεις σαν κυνηγημένη στο αυτοκίνητο για να βρεθείς σε κάποιο καταυλισμό, εκεί μέσα σε όλο αυτό, τυχαίνει να βρίσκεται στο δρόμο σου ένα μοναδικό αγόρι.
Κάτι συμβαίνει μέσα σε όλη αυτή τη λαοθάλασσα των παιδιών και κάποιες φορές συνδέεσαι μαζί τους με ένα παράξενο εσωτερικό τρόπο. Πολλές φορές έχει συμβεί σε εμένα και σε άλλους φίλους αυτή η παράξενη εμπειρία. Προχθές είχε έρθει η μητέρα μου σε ένα καμπ. Ένα ήρεμο κοριτσάκι  από το Αφγανιστάν την κοίταξε στα μάτια. Κατέληξαν αγκαλιά να κλαίνε και οι δυο... Δεν αντάλλαξαν ποτέ κάποια κοινή λέξη. Απλά κοιτάχτηκαν στα μάτια και αυτό το κοίταγμα ήταν η δήλωση πως “σε καταλαβαίνω”.

Έτσι έγινε και με τον Μοχάμεντ. Μπορεί να είναι κάπου στα 11 αλλά έχει ζήσει τόσα πολλά. Ήρθε από την Σομαλία με τους γνωστούς τρόπους. Το κεφάλι του είναι γεμάτο εκζέματα, από εκείνα που δημιουργεί ο ήλιος και η σκόνη στο παιδικό τρυφερό δέρμα.
Έχει άλλα 5 αδέρφια. Δεν είναι ο μεγαλύτερος αλλά όλη η οικογένεια εξαρτάται από αυτόν, γιατί έχει το χάρισμα να μαθαίνει γλώσσες. Ήδη γνωρίζει 6 γλώσσες και διαλέκτους. Μέσα σε 5-6 μήνες που βρίσκεται στην Αθήνα , έχει ήδη μάθει να μιλάει ελληνικά. Όλοι λοιπόν απευθύνονται σε αυτόν. Εθελοντές, συντονιστές πρόσφυγες. Όλοι.

Τον θυμάμαι στις πρώτες μέρες. Ήταν ένα βίαιο πλάσμα. Απροσάρμοστο και ανένταχτο. Τώρα κυκλοφορεί ανάμεσα στα κοντέινερ με ένα μπεζ μπουφάν 2-3 νούμερα μεγαλύτερο και κάτι ψεύτικα ray ban που κρέμονται από τη μπλούζα του. Είναι ένας μικρός αναντικατάστατος θεσμικός παράγοντας μέσα σε όλη αυτήν την αταξία και τον θόρυβο του καταυλισμού. Το αγόρι αυτό έχει αλλάξει. Όλη αυτή η αντάρα στη ζωή του, έχει εμφυσήσει δεξιότητες που πριν δεν είχε. Τώρα πια είναι συνεργάσιμος και ευγενικός. Ένας μαλαματένιος κρίκος που συνδέει ανθρώπους.

Στα τελευταία εργαστήρια κάτι έγινε μέσα μου με τον Μοχάμεντ. Του είπα πως είναι η πρώτη φορά μετά από 9 μήνες που μπορώ και μιλάω στη γλώσσα μου με ένα μικρό παιδί των καταυλισμών και είμαι πολύ συγκινημένη γι αυτό. Εκείνο το τελευταίο απόγευμα, έκατσα και του είπα όσα δεν είπα ποτέ σε κανένα άλλο προσφυγόπουλο. Και το αγόρι με άκουγε με προσοχή. 
Αισθάνθηκα μεγάλη ευγνωμοσύνη γι αυτό το παιδί και έτσι άρχισα να τον παινεύω... Πολύ τον παίνεψα και τον γέμισα ευχές. Έτσι για να έχει απόθεμα. Και το αγόρι,ήσυχο, χαμογελούσε και με κοιταζε κατευθείαν στα μάτια. Το ξέρω αυτό το βλέμμα . Σα να μην χόρταινε από τα καλά λόγια. Και μέσα μου, έλεγα: “Πάρε αγόρι ! Πάρε όσες ευχές χρειάζεσαι. Πάρε όλα τα θετικά λόγια που μπορώ να σου δώσω. Όσα δεν έδωσα σε όλα τα παιδιά που βρέθηκαν στο δρόμο μου τους τελευταίους μήνες. Καθρέφτης να γίνουν τα λόγια μου για να δεις τις όμορφες και κρυφές δυνατότητές σου. Φύλαξε τα. Γερά. Κάνε απόθεμα. Θα το χρειαστείς στα επόμενα χρόνια”.
Και όλη αυτήν την ώρα οι ευχές που ξεστόμιζα συγκρούονταν στο μυαλό μου με άλλες εικόνες. Ανέχειας, παραβατικότητας, πολέμου. Αχ, κάνε αυτό το τεράστιο παιδικό μυαλό να βρει λίγο φιλόξενο τόπο. Να εξελιχτεί, να ανθίσει, να καρποφορήσει. (Θε μου(;) Φύλαξέ τον!)

Στο τέλος του έδωσα μια ζεστή αγκαλιά. Και χάιδεψα το κεφαλάκι του το πληγωμένο.

Μετά το αγόρι φώναξε και την μικρή του αδερφή να έρθει κοντά μου. Μου τη σύστησε. Γιασμίν. Του εξήγησα τι σημαίνει το όνομα της στα ελληνικά. Γιασεμάκι.. όμορφο και ευωδιαστό. Της μετέφρασε λέξη λέξη ότι έλεγα. Γελούσαν με την ψυχή τους και οι δυο. Ο Μοχάμεντ ενθουσιάστηκε. Δεν ήξερε πως τα ονόματα μπορεί να σημαίνουν κάτι. Ίσως και να κατανόησε πως οι λέξεις έχουν νόημα και κρυφές δυνάμεις

Και αυτή είναι άλλη μια  μικρή ιστορία από τους καταυλισμούς των προσφύγων που σε κάνουν να θες να συνεχίσεις για όσο σε αντέξουν τα πόδια σου. Και αυτές οι ιστορίες δεν γράφονται για να ενεργοποιήσουν το παροδικό συναίσθημά μας. Είναι δηλώσεις, πίστης. Γιατί τώρα που τα φώτα του προσφυγικού σβήνουν, πρέπει να συνεχίσουμε να κρατιόμαστε από κάπου. Όχι μόνο για το καλό αυτών των παιδιών. Μα περισσότερο για το δικό μας. Για να συνεχίσουμε να παίρνουμε ζωή από τα γεμάτα δύναμη και φωτιά μάτια του Μοχάμεντ.

Ακόμα και αν δεν θα έχω άλλους μαρκαδόρους, ακόμα και όταν δεν θα έχω μπλοκ ζωγραφικής,  τραπέζι για να τα ακουμπήσω, ή υπόστεγο για να διδάξω, ακόμα και  αν χρειαστεί να κάτσω στις πέτρες μαζί τους, ακόμα κι αν τελειώσουν τα χρήματά μου και δεν θα μπορώ να κεράσω σοκολάτες και καραμέλες την Γιασμιν, εγω...
..θα συνεχίσω.

Θα μου έχει μείνει η αγκαλιά, για να χωρέσει έστω ένα μοναδικό αγόρι σαν τον Μοχάμεντ.
Αυτό αρκεί για να αλλάξει τον κόσμο.
Έχω Πίστη.


Ελένη Καραγιάννη


Εμφανιζόμενη ανάρτηση

Μια ομάδα σε "σχέση" (Δίκτυο τέχνης και Δράσης)

Το παρακάτω κείμενο το έγραψε η Άννα. Το "νέο" αίμα της ομάδας μας. Ένα αεικίνητο χαρισματικό πλάσμα που αν και μόλις αποφοίτησε...